İlk Türk astronot Alper Gezeravcı, sosyal medya hesabından uzayla ilgili gelen sorulara Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan (UUİ) yanıt verdi.
Gezeravcı, sosyal medya platformu Instagram hesabından uzayda temel ihtiyaçların nasıl giderildiğine ve istasyona ilişkin soruları yanıtladı.
Soru: Tam olarak neredesiniz, konum?
Gezeravcı: Yerden 400 kilometre (km) yüksekte, ISS istasyonunda, istasyon dakikada 500 km yer değiştirdiği için tam konum mümkün değil.
Soru: Atmosfere giren her şey yanıyor, eriyor, uzay aracı hangi maddeden yapılmış ki bir şey olmuyor?
Gezeravcı: Seramik ve karbonfiber türevlerinden, ısı dayanımı yüksek dış kaplama mevcut.
Soru: Dönüşte 5 santimetre boy uzaması olacak mı?
Gezeravcı: Uzun süreler kalınsaydı mümkün olurdu ancak 14 günde pek bir şey değişmez. Bu arada uzay uzaması ciddi sağlık sorunudur, bilginize.
Soru: UUİ’den hangi gezegenler görülebiliyor?
Gezeravcı: Mesafe dolayısıyla çıplak gözle gezegenlerden sadece Ay görülebilir.
Soru: Adıyaman tütünü ekmeyi unutma.
Gezeravcı: Bazı bitkilerin ekimi yapılıyor ve fizyolojisi incelenecek ancak maalesef bu bitki Adıyaman tütünü değil.
Soru: Uzayda 7 gün, dünyada 7 yıl mı gerçekten?
Gezeravcı: Günde 16 gündüz ve gece geçirilse de gerçekte aynı zaman dilimindeyiz. Birebir yani : )
Soru: Bu uzay aracının çekimi dron ile mi yapılıyor? Nasıl?
Gezeravcı: Uzay istasyonu kameralarıyla ve yerden yüksek çözünürlüklü kameralarla zum yapılarak.
Soru: Sabri abinin toplarını getirmeyi unutmayın.
Gezeravcı: Uluslararası uzay istasyonu 400 km yükseklikte. Aşağıdakileri toplamışlar, kalanlar biraz daha yüksekte. Ay yolculuğu olursa anca öyle.
Soru: 2024 Lisans KPSS’de soru olarak gelir misiniz?
Gezeravcı: Planlanan, gerçekleşen ve varış tarihlerine dikkat edin.
Soru: Neden 36 saat sürdü yolculuk, süre fazla değil mi?
Gezeravcı: Varış noktası yani UUİ 400 km yükseklikte, 28 bin km hızla hareket ediyor. Roket fırlatıldığında henüz onuncu dakikada 200 km yüksekliğe çıkmıştı bile ancak dakikada 500 km yer değiştiren UUİ ile aynı noktaya varmak, hızları eşitlemek ve bunu tek seferde yapmak 36 saat sürüyor şu anki teknolojiyle.
Soru: Dönüş ne zaman?
Gezeravcı: 3 Şubat olarak planlandı ancak serbest düşme şeklinde olacağı için hava durumuna bağlı olarak değişiklik gösterecektir.
Soru: Berber Türk mü?
Gezeravcı: Mikhail Borisovich Kornienko – Rus – 1960 doğumlu.
Soru: Tuvalet işi nasıl oluyor?
Gezeravcı: Elektrikli süpürge gibi vakum yapan sistemler mevcut, dışkı havada uçmak yerine çekiliyor.
Soru: Sıvılar nasıl dağılmadan duruyor?
Gezeravcı: Yüzey gerilimi dolayısıyla dağılmıyor (Sıvılarda yüzey gerilimi yazarak araştırabilirsiniz).
Soru: Yemek nereden geliyor?
Gezeravcı: Hazır halde dünyadan geliyor.
Soru: Nasıl?
Gezeravcı: Kargo görevleriyle ve yolculu görevlerle.
Soru: Yemeğin mideye inmesi yer çekimsiz ortamda nasıl oluyor?
Gezeravcı: Peristaltik hareket adı verilen ve otonom çalışan kaslarla yemek hareket ettirilir, yemek borusu ve bağırsaklarda besinin hareketi bu şekilde sağlanır. Yer çekimiyle alakası yoktur.
Soru: Yer çekimsiz ortamı tarif edebilir misiniz?
Gezeravcı: Su altında olmak gibi.
Soru: Mide bulantısı var mı?
Gezeravcı: Vertigonuz yoksa sorun olmaz.
Soru: Geri dönüşte kapsül rastgele bir yere mi iniyor?
Gezeravcı: Hayır, UUİ’nin 28 bin kilometre/saat hızı dolayısıyla fizikteki eğik atış hareketi gibi bir hareketle başlayıp atmosfere girdikten sonra açılan 2 adet paraşütle dikey harekete dönüşecek olan geri dönüş yolu hesaplanarak, düşüş noktası önceden tespit edilerek planlanıyor. Düşüş esnasında karşılama ekibi su üstünde düşüş noktasında hazır bekliyor. Sayfamda Axiom 1’in dönüş videosu mevcut, inceleyebilirsiniz.
Soru: Yüksek hız dolayısıyla kenetlenme zor oldu mu?
Gezeravcı: Hayır, 400 kilometre yükseklikte atmosfer şartları olmadığı için (rüzgar, hava direnci vs.) bir problem oluşmuyor.
Soru: Kenetlenme esnasında son yaklaşma için hareketi ne sağlıyor?
Gezeravcı: Newton yasalarından, etki tepki prensibiyle uzay aracından, hareket etmek istediğiniz yönün aksi yönde sıvılar püskürtülür. Sıvının püskürtüldüğü yönün aksi yönünde ittirilirsiniz.
Soru: Uyku nasıl?
Gezeravcı: Sayfamdaki videolarda görebileceğiniz şekillerde, kendinizi sabitleyerek uyuyabilirsiniz ancak yer çekimi olmadığından suda uyumak gibidir. Vücut ağırlığınız üzerinize çökmediğinden ağrısız rahat uyursunuz.
Soru: Roket 70 metreydi, kapsül küçücük, kalanı nerede?
Gezeravcı: 3 kademeli ateşleme sistemi mevcut, içerisinde bol miktarda yakıt ve motorlar bulunan ilk 2 kademe görev başlangıcından kısa bir süre sonra ayrıldı. Bu parçalardan ilki otomatik geri dönüş yaptı, ikincisi kontrollü bir şekilde imha edildi. Geriye sadece kapsül kaldı.
Soru: Günde 16 gece, 16 gündüz nasıl oluyor?
Gezeravcı: UUİ’nin hızı dolayısıyla dünyanın etrafı 90 dakikada bir tam tur dönülmektedir. Dolayısıyla dünya üzerinde bir buçuk saatte bir kez gece ve bir kez de gündüz yaşanan bölgeler üzerinden geçilmektedir. 24 saatte yaklaşık 16 tur atılmaktadır.
Soru: Şu anda UUİ’de kaç kişi var ve ne kadar kalıyorlar?
Gezeravcı: Şu anda Alper Gezeravcı ile birlikte toplam 11 kişi bulunmakta olup Axiom 3 astronotları dışındaki 7 astronot, 6 ay boyunca orada kalıp sonrasında dönüyorlar.
Soru: Oksijen nereden geliyor?
Gezeravcı: Elektroliz yöntemiyle su, oksijen ve hidrojene parçalanıyor.
Soru: UUİ, nasıl bir yer?
Gezeravcı: Sayfamda videosu mevcut olup adeta dev bir laboratuvardır. Dünyadan 400 kilometre yüksekte olup 28 bin kilometre/saat hızla hareket etmektedir. 16 ülke tarafından uzayda birleştirilerek yapılmıştır, yaklaşık 450 ton ağırlığında olup sürekli ekleme yapılmaktadır. 150 milyar dolardan fazla maliyeti olan tesis, yaklaşık futbol sahası büyüklüğündedir.
Soru: UUİ’de ne yapıyorlar?
Gezeravcı: Deney ve gözlem.
Soru: Hiç kobay gönderildi mi UUİ’ye?
Gezeravcı: (Uzaya) 1961 yılında Sovyetler Birliği’nin bir köpek, bazı fare türleri ve kurbağalar gönderdiği kayıtlarda mevcuttur (Korabl-Sputnik 4).
18 OCAK’TA UZAYA FIRLATILMIŞLARDI
SpaceX’e ait Dragon uzay aracı, ABD yerel saatiyle 18 Ocak 16.49’da (TSİ 19 Ocak 00.49) NASA’nın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden başarıyla fırlatılmıştı.
Yaklaşık 36 saat süren uzay yolculuğunun ardından ilk Türk astronot Gezeravcı’nın da bulunduğu Ax-3 mürettebatını taşıyan araç, TSİ 13.42’de UUİ’ye kenetlenmişti.
